Śladami Marianny Orańskiej: Villa Carlotta nad Jeziorem Como
Marianna Orańska - "dobra Pani" Ziemi Kłodzkiej
Jeśli nie znasz historii Marianny Orańskiej, zapraszam Cię do lektury wpisu na temat pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim, w którym przedstawiam pokrótce ten wspaniały zabytek oraz fakty z życia niderlandzkiej królewny - wędrowniczki. Jeszcze więcej ciekawych miejsc związanych z Marianną i szczegółów z jej biografii znajdziesz w moich przewodnikach o nieoczywistym Dolnym Śląsku, a w szczególności pierwszej części.
W poprzednim roku zwiedzałam miejsca związane z Marianną nad Renem - Reinhartshausen / Erbach am Rhein, posiadłość, gdzie mieszkała w ostatnich latach życia oraz cmentarz, na którym spoczęła.
Villa Carlotta nad jeziorem Como
W tym roku nadarzyła się okazja być przez chwilę nad jeziorem Como. Pięknych, historycznych willi nad jeziorem Como jest całe mnóstwo. Wiele z nich jest dostępnych dla turystów, część jest w rękach prywatnych, w niektórych mieszczą się eleganckie hotele. Cała okolica jest wyjątkowo malownicza - krajobraz gór i błękitnego jeziora przyciąga prawdziwe tłumy. Nie od dziś zresztą ta okolica zachwycała przyjezdnych - stąd tyle tych willi nad samym brzegiem. Chyba najsławniejszą jest ta, w której kręcono sceny do filmów o Jamesie Bondzie, czy "Gwiezdnych Wojen". Ale ja akurat do tej nie zmierzam.
Miałam nad jeziorem Como do dyspozycji tylko jeden dzień. Wybór był prosty - tu znajduje się jeden z tych moich znaczników z czerwonym serduszkiem 😉 - Villa Carlotta. Mimo 40-stopniowego sierpniowego upału i tłumów turystów, zmierzam do Carlotty. (Praktyczne wskazówki, jak dojechać i zwiedzać willę zamieszczam na końcu tego wpisu).
Villa Carlotta i Marianna Orańska
Jakie są związki włoskiej Villi Carlotta z niderlandzką królewną Marianną?
Nieszczęśliwa królewna Marianna
W 1844 roku 34-letnia królewna Marianna, będąc już od kilku lat w separacji, a wciąż przed formalnym rozwodem ze zdradzającym ją mężem, królewiczem pruskim Albrechtem, postanawia kupić willę nad jeziorem Como. Przyjeżdżała tu już wcześniej, znała te rejony i lubiła tu odpoczywać. Markiz Giambattista Sommariva, adwokat i polityk, kolekcjoner dzieł sztuki, właśnie wystawił na sprzedaż swój dom letni nazywany "Villa Sommariva". Dom zbudowany został w 1745 roku, później przebudowany. Front białej willi wychodzi wprost na jezioro, ma dwa piętra i pięć klatek schodowych. Otacza go rozległy, zadbany ogród. Królewna dokonuje zakupu i willa staje się miejscem jej przystanków w podróżach na południe Europy.
Mariannie odmawiano zgody na rozwód, wszak zdrady królewicza nie były wystarczającym do tego powodem. Dopiero po tym, jak na jaw wyszedł związek królewny z jej bibliotekarzem, Johannesem van Rossumem, ogłoszono formalny koniec małżeństwa książęcej pary (1848 rok). A królewnę, w atmosferze skandalu, wypędzono z Prus. Wtedy willa Sommariva stała się tymczasową rezydencją Marianny.
Trzeba pamiętać, że w tym czasie trwała już budowa pałacu w Kamieńcu Ząbkowickim - na ziemiach należących do królewny (otrzymała je w spadku po matce), ale administracyjnie do Prus. Królewna zleciła te prace jeszcze przed rozwodem, jako królewna von Preussen. Kamieniec stał się teraz dla Marianny niedostępny - miała zakaz przyjeżdżania na teren Prus na dłużej niż dobę. Utrudniano jej także kontakt z trojgiem nieletnich jeszcze wtedy dzieci - Charlottą, Albrechtem i Alexandriną...
Królewna wciąż dużo podróżowała. Gdy w 1849 roku pojawia się na świecie syn Marianny i van Rossuma - Johannes, postanawia ona wrócić na ziemie należące do Niderlandów i tam zadbać o przyszłość dziecka - niechętnie widzianego ani w Prusach, ani na dworze holenderskim (więcej o tym kolejnym, nieszczęśliwym etapie w życiu Marianny przeczytasz tutaj).
Prezent ślubny dla najstarszej córki
Najstarsza córka Marianny, Charlotta, w 1950 roku, w wieku 19 lat poślubia swoją wielką miłość, księcia Georga von Sachsen - Meiningen. Królewna Marianna podarowuje córce w prezencie ślubnym willę nad jeziorem Como. Wtedy też na cześć córki oficjalnie zmienia nazwę posiadłości na "Villa Carlotta". Życzy nowożeńcom szczęśliwego czasu w tym pięknym i romantycznym miejscu...
Księżniczka Charlotta niestety nie zdążyła nacieszyć się wspaniałą włoską posiadłością i spędziła tu tylko kilka chwil. W ciągu pięciu lat małżeństwa urodziła czworo dzieci. W tragicznym dla niej roku 1855 pochowała swojego trzyletniego synka, a kilka miesięcy później, w wyniku komplikacji poporodowych po urodzeniu czwartego dziecka, zmarła, w wieku 24 lat.
Villa Carlotta i książę Georg II
W testamencie Charlotta zapisała, że w przypadku jej śmierci Villa Carlotta przechodzi na własność małżonka. Książę Georg był reformatorem i mecenasem sztuki, reżyserem teatralnym i scenografem. Miał wiele planów na przebudowę i modernizację willi, jednak śmierć młodej żony skutecznie osłabiła jego pomysły. Remonty i modernizacje poszczególnych salonów przeprowadził w późniejszym czasie, gdy poślubił drugą, a później trzecią żonę. Odnawiano ściany i sufity, przebudowywano rozkład pomieszczeń, wstawiano nowe marmurowe kominki i eleganckie meble, później wyposażono obiekt także w instalację elektryczną i windę. Jedyne, czego wciąż nie remontowano, to dawny pokój księżniczki Charlotty.
Zachowało się sporo szkiców księcia i planów z tamtego czasu. Wiele z tego oryginalnego wyposażenia możemy do dziś podziwiać. Willę zwiedza się samodzielnie. Można spokojnie oglądać poszczególne pomieszczenia: reprezentacyjne sale i korytarze, gabinet księcia z bogatą biblioteką, pokój Charlotty, czy jadalnię. Zobaczymy też kolekcję rzeźb i płaskorzeźb Thorvaldsena jeszcze z czasów markiza Sommarivy. Uwagę zwracają pięknie zdobione sufity, a i obok widoków z okna nie przechodzi się obojętnie.
Zawsze, gdy mam okazję zobaczyć taki obiekt z zachowanym dawnym wystrojem i wyposażeniem, myślę sobie o tych wszystkich naszych dolnośląskich pałacach i dworach. Pewnie tak właśnie wyglądałyby ich wnętrza, gdyby nie czasy wojenne i powojenne...
Ogród botaniczny przy Villi Carlotta
Jednak tym, co zachwyca o wiele bardziej, niż sam pałacyk, jest przepiękny ogród. Już w czasie, gdy posiadłość kupowała Marianna, był zadbany i posiadał wiele egzotycznych nasadzeń. Jednak to książę Georg, miłośnik botaniki, poświęcał mu najwięcej uwagi. Po ośmiohektarowym ogrodzie, który jest połączeniem włoskiego ogrodu barokowego i parku w stylu angielskim możemy dziś spacerować do woli. Nawet w upalne dni znajdziemy tu wytchnienie i przyjemny cień nad małym wodospadem.
Willa posadowiona jest na zboczu moreny polodowcowej, której zróżnicowany materiał budulcowy zapewnia świetne warunki dla uprawy różnych gatunków roślin. Do tego dochodzi sprzyjający klimat i mamy gotowy przepis na udany ogród 😉 W połowie XIX wieku rozpoczęto tutaj uprawę cytrusów i oleandrów oraz nasadzono około 600 krzaków rododendronów i 400 krzewinek azalii! Dziś porastają one obszar około 5,5 tys m kwadratowych i podczas wiosennego kwitnienia wyglądają zjawiskowo! Ponadto mamy tu palmy, eukaliptusy, papirusy, drzewa korkowe, bananowce, ogromne magnolie.. Gatunki przywożono z różnych stron świata i pod nadzorem kolejnych architektów krajobrazu i ogrodników przez wiele lat kształtowano i upiększano ogród. Jeśli willa nie jest najładniejsza ze wszystkich nad jeziorem Como, to ten ogród zdecydowanie jest.
Ach no i wiadomo co jeszcze - piękne kaktusy. Jest wśród nich wiele okazów pamiętających czasy księcia Georga, który dbał o te rośliny przez całe swoje, całkiem długie, życie.
Czasy wojenne
Książę Georg umiera w 1914 roku. W 1915 roku Włochy stanęły po stronie państw Ententy, jednocześnie opowiadając się przeciwko Niemcom. Willa w 1915 roku zostaje przejęta przez włoskie państwo, przy czym dzieci księcia Georga przez 12 kolejnych lat domagają się zwrotu należnego im majątku. W 1927 roku ostatecznie willa zostaje w rękach włoskich i dobrze zaopiekowana znajduje się w nich do dzisiaj.
Villa Carlotta i jezioro Como - informacje praktyczne
Nad Jezioro Como, uchodzące za jedno z najpiękniejszych w Europie, dotarłam wracając z podróży pociągiem przez Szwajcarię. Rzeczywiście jest pięknie, ale w sezonie wakacyjnym należy spodziewać się tutaj dzikich tłumów, niestety.
Jeśli chcesz dotrzeć tutaj bez samochodu, jest to jak najbardziej możliwe. Villa Carlotta znajduje się w miejscowości Tremezzo, na zachodnim brzegu jeziora Como.
Pociągiem nad jezioro Como
Z Polski tanie linie lotnicze operują na lotnisko Milan-Bergamo. A stąd jest około półtorej godziny drogi pociągiem (z przesiadką w miejscowości Lecco) nad jezioro. Linia kolejowa biegnie wzdłuż wschodniego wybrzeża. Na nocleg wybraliśmy wyjątkowo malowniczą miejscowość Varenna, w której zatrzymuje się pociąg. Wąskie uliczki, strome schody, stare kamienne domy z oknami wychodzącymi na jezioro, mnóstwo niedrogich restauracji. Naprawdę miejsce godne polecenia. Bilet kolejowy z Bergamo do Varenny kosztował ok. 10 euro.
Promy na jeziorze Como
Jezioro jest wąskie, a komunikację pomiędzy miejscowościami położonymi na obu brzegach zapewniają promy pasażerskie i samochodowe. Te pasażerskie w sezonie letnim kursują bardzo często, mniej więcej co pół godziny. W informacji turystycznej dowiedziałam się, że z Varenny do Villi Carlotta, która jest położona dosłownie na przeciwległym brzegu, dotrę w około 20 minut. Bilet kosztuje kilka euro.
Niestety, nie spodziewałam się, jak bardzo opóźnione są te promy i jak bardzo nie trzymają się rozkładu. W pierwszą stronę rzeczywiście dotarłam w trochę więcej jak 20 minut, natomiast z powrotem prom płynął ponad półtorej godziny! Po drodze prom zatrzymuje się w kilku miejscowościach, m.in. bardzo popularnym Bellaggio, gdzie samo zejście pasażerów wysiadających w tej miejscowości i wejście nowych, zajmuje dobre pół godziny. Stąd takie wielkie opóźnienia... Tylko dzięki temu, że przyszłam do przystani przy Villa Carlotta wcześniej, niż planowałam, zdążyłam dobiec w Varennie na pociąg w kierunku lotniska Bergamo i tym samym mój powrotny samolot do Polski... Tak więc radzę nie opierać się na rozkładach i zaplanować więcej czasu na ewentualne opóźnienia. Są też duże kolejki do kas biletowych w przystaniach.
Latem koniecznie miej nakrycie głowy i zapas wody. Na promie nie ma klimatyzacji. Gdy prom płynie, jest lekki podmuch wiatru, ale podczas postojów w przystani słońce pali niemiłosiernie. W sezonie na prom jest bardzo dużo chętnych i może okazać się, że nie znajdziesz miejsca w cieniu lub miejsca siedzącego. Sprawdź, jak wygląda aktualna sytuacja z noszeniem maseczek. Latem 2022 konieczne było noszenie maski FFP2 (i tylko takiej) w środkach komunikacji publicznej (także promy). Było to bardzo skrupulatnie sprawdzane przez załogę. Osoby bez takich maseczek założonych na twarzy nie były wpuszczane na pokład, co jeszcze bardziej wydłużało czas boardingu.
Villa Carlotta - bilety wstępu i czas zwiedzania
Przystań promu znajduje się zaraz przy głównym wejściu na teren willi i nazywa się "Villa Carlotta", tak więc nie sposób się pomylić. Można też wysiąść w położonej obok przystani "Tremezzo" i przejść pieszo kilka minut.
Muzeum i ogród botaniczny czynne są od 10.00 do 19.00. Zwiedzanie samej willi zajmie Ci około godzinę. Po ogrodach będziesz spacerować dłużej, będziesz też odpoczywać (koniecznie zabierz ze sobą wodę w upalny dzień). Myślę, że 3-4 godziny to dobry czas na zobaczenie całości.
Bilet wstępu kosztuje 12 Euro. Na miejscu jest mała kawiarnia oraz sklepik z pamiątkami.
Nocleg nad jeziorem Como
Mogę polecić Ci miejsce, w którym zatrzymałam się w Varennie - RobyHouse to przyjemny apartament z dwoma sypialniami, małą kuchnią i balkonem wychodzącym wprost na jezioro. Świetna lokalizacja w historycznej zabudowie miasteczka. Ważne - nie da rady dojechać tutaj samochodem. Do stacji kolejowej trzeba przejść ok. 1 km. I lepiej nieść plecak na plecach, niż ciągnąć walizkę po brukowanych uliczkach i stromych schodach 😉
Jezioro jest faktycznie piękne, woda przyjemna do kąpania i miejscowości przesympatyczne, jednakże w sezonie jest tutaj gigantyczny tłum ludzi. Na pewno są lepsze miesiące na odwiedzenie tego miejsca niż lipiec i sierpień.
Zobacz moje inne wpisy z kategorii Włochy
- Palermo - czy warto wybrać się na Sycylię w listopadzie? Zwiedzanie miasta i nocleg w apartamencie z cudownym widokiem
- Zabytkowy, oryginalny dom trullo i doskonałe miejsce na długi weekend - co zobaczyć w Apulii?
- Śródziemnomorskie rośliny, które trzeba znać
