10 miejsc, które musisz odwiedzić w Krainie Wygasłych Wulkanów
Kraina Wygasłych Wulkanów ma powierzchnię około 1300 km kwadratowych i leży na terenie 14 dolnośląskich gmin. Trzon krainy stanowią Góry i Pogórze Kaczawskie. To obszar, na którym ślady wulkanizmu sprzed kilkuset milionów lat są do dziś dobrze widoczne. Mamy tu sporą liczbę stanowisk geologicznych, gdzie możemy zapoznać się odległą z przeszłością naszej planety, ale mamy też mnóstwo ciekawych miejsc związanych z zupełnie bliską nam historią: zamków, pałaców, cennych, choć niepozornych czasem zabytków sakralnych. Gminy starają się działać wspólnie i zrzeszać inicjatywy lokalne. W krainie dużo się dzieje – są różnego rodzaju warsztaty dla młodszych i starszych, festiwale letnie. Powstają miejsca, gdzie można smacznie zjeść. Na wulkanicznych glebach dobrze udaje się winorośl – stąd coraz więcej winnic z lokalnym winem.
Przedstawiam 10 najciekawszych miejsc w Krainie Wygasłych Wulkanów, które warto zobaczyć. Choć jest ich zdecydowanie więcej i spokojnie jest co robić w czasie pełnowymiarowego urlop, niezależnie od pory roku.
1. Dobków, Sudecka Zagroda Edukacyjna
Jeśli jesteś pierwszy raz w Krainie Wygasłych Wulkanów, Sudecka Zagroda Edukacyjna w Dobkowie to zdecydowanie miejsce, od którego warto rozpocząć swoją wizytę. Z jednej strony to miejsce edukujące o geologicznej przeszłości Ziemi, a z drugiej doskonałe centrum informacji turystycznej o rejonie. Otrzymasz tutaj mapy i ulotki, program aktualnych wydarzeń i warsztatów, a także np. Paszport Odkrywcy, czyli niewielką książeczkę, do której dzieci (i dorośli) mogą gromadzić pieczątki z odwiedzonych w Krainie miejsc.
2. Co zobaczyć w Krainie Wygasłych Wulkanów: Ostrzyca
Ostrzyca jest najwyższym wzniesieniem Pogórza Kaczawskiego (501 m n.p.m) i najbardziej charakterystycznym „wulkanem” Krainy. Rzeczywiście kształtem przypomina wulkan, choć tak naprawdę to wulkaniczny nek, czyli bazaltowy komin, najbardziej wytrzymała, wewnętrzna część wulkanu, która przetrwała do dziś. Ze szczytu roztaczają się piękne widoki, a wycieczka nań jest krótka i łatwa. Z parkingu w Proboszczowie idziemy przez malowniczy las liściasty, a później kamienne schodki wiodą przez gołoborza na sam szczyt. W obie strony wędrówka nie zajmie nam dłużej niż 1,5 godziny.
3. Organy Wielisławskie i Wielisławka
To drugi najbardziej charakterystyczny punkt geologiczny Krainy Wygasłych Wulkanów. Organy – czyli regularnie spękane skały wulkaniczne, riolity – prezentują się imponująco i można podziwiać je z miejsca biwakowego znajdującego się u stóp stanowiska. Na wierzchołek i wokół góry Wielisławka prowadzi ścieżka dydaktyczna. Niestety, jest ona bardzo zaniedbana. Tablice zniszczone, miejsca widokowe zarośnięte przez samosiejki. Szkoda, bo to naprawdę interesujące miejsce.
4. Wilkołak i Wilcza Góra
Tu z kolei mamy świeżo zadbane miejsce i czekające na turystów. Imponujący, dawny kamieniołom bazaltu, został w 2023 roku zrekultywowany. Na Wzgórzu Wilkołak znajduje się rezerwat geologiczny Wilcza Góra, a wokół niego powstały tereny rekreacyjne, ścieżki edukacyjne, skalne arboretum. Ma wyjątkowy walor edukacyjny – wszak znajdujemy się we wnętrzu wulkanicznego komina! Przy odrobinie szczęścia znajdziemy na ścieżkach drobne kryształki zielonego oliwinu. To miejsce ma ciekawą historię, ale też jest przykładem na degradujący wpływ górnictwa na krajobraz. Przeczytaj więcej o Wilczej Górze i obejrzyj zdjęcia w moim artykule tutaj.
Zwiedzaj Dolny Śląsk nieoczywisty!
poza utartymi szlakami. Poznaj lokalizacje wyjątkowych miejsc, historie i wspaniałe widoki. 500 stron dolnośląskich skarbów!
5. Z Komarna na Skopiec przez Przełęcz Komarnicką
Z tym najwyższym szczytem Gór Kaczawskich ciągle są jakieś nieścisłości. Przez lata za najwyższy uznawany był Skopiec (724 m n.p.m. – po nowych pomiarach 720 m) i położony tuż obok Baraniec, niższy o jeden metr. Następnie palmę pierwszeństwa przejęła Folwarczna, którą pomiary określiły na 724 m. Jednak po dokładnym zbadaniu na prowadzenie wysunęło się Okole – 725 m n. p.m. i to ta góra uznawana jest za najwyższą w Górach Kaczawskich.
Co nie zmienia faktu, że na Skopiec warto się wybrać. Szczególnie z Komarna, by na przepięknej Przełęczy Komarnickiej podziwiać widoki na Karkonosze i Góry Izerskie, a także zobaczyć nietuzinkową instalację z butami. Tylko proszę, nie zostawiajcie już tam żadnych kolejnych trzewików.
6. Punkty widokowe w Krainie Wygasłych Wulkanów
Wspominane Okole jest równie ładnym miejscem widokowym. Na szczycie znajduje się drewniana platforma, z której zobaczymy piękną panoramę na okolicę. Oprócz wymienionej już Ostrzycy, czy Przełęczy Komarnickiej, ładne widoki zobaczysz także z takich punktów, jak szczyt Dłużek z platformą widokową (dojście z Dobkowa lub Wojcieszowa), wzgórze Zawodna z wieżą widokową (dojście z Gozdna), czy wzniesienie Radogost, z zabytkową, neogotycką wieżą widokową. Jeśli o mnie chodzi, moją ulubioną wieżą widokową w tym rejonie jest ta nad zbiornikiem wodnym w Mściwojowie.
Tuż obok wsi Mściwojów (ciekawej, choćby z uwagi na ruiny pałacu i malowniczej glorietty na dawnym stawie pałacowym) znajduje się zbiornik retencyjny utworzony na rzece Wierzbiak. Nie jest wielki (35 hektarów powierzchni), ale bardzo malowniczy. Okolica jest zadbana – pomost, ławeczki, miejsca na piknik. Na wzniesieniu Winna Góra wybudowano 25-metrową wieżę widokową. Wejście na nią jest dość strome (najmłodsze dzieci i osoby starsze będą mieć problem), ale widoki wspaniałe. Przy dobrej pogodzie widać Śnieżkę jak na dłoni. To także piękne miejsce do podziwiania zachodów słońca.
7. Poszukiwanie minerałów w Krainie Wygasłych Wulkanów
Jedną z obowiązkowych aktywności, jakie polecam podjąć w Krainie Wygasłych Wulkanów, jest poszukiwanie minerałów. Jesteś w jednym z najbogatszych w minerały regionów w Polsce! To z Gór Kaczawskich pochodzą wspaniałe agaty. Nowy Kościół, Płóczki, Przeździedza, Gozdno, Lubiechowa – nazwy tych wsi mówią poszukiwaczom minerałów wiele, bo w okolicach można znaleźć charakterystyczne dla tych stanowisk okazy. Jak szukać i gdzie szukać? To pytanie zadają sobie turyści, którzy też chcieliby wrócić z Gór Kaczawskich z kieszeniami pełnymi błyszczących skarbów. Oto odpowiedź.
Najlepiej wybrać się na warsztaty terenowe z geologiem. Idealną propozycją dla całej rodziny są warsztaty geologiczne prowadzone przez Marcina Jaśkiewicza w nieczynnym kamieniołomie w Lubiechowej (tutaj można sprawdzić terminy i zapisać się). Po krótkim przeszkoleniu i wyposażeniu w niezbędny sprzęt, rozpoczynamy poszukiwania. Powiem tak, byliśmy w Lubiechowej kilka razy i z pustymi rękami nigdy nie wyszliśmy. Zebrane okazy uczestnicy mają okazję wyszlifować i wypolerować, pod okiem fachowca. Polecam koniecznie!
8. Lwówek Śląski i Lato Agatowe
Co roku w lipcu w Lwówku Śląskim odbywa się impreza pod nazwą Lwóweckie Lato Agatowe – czyli święto poszukiwaczy skarbów Ziemi. Dziesiątki stoisk z minerałami i skamieniałościami, stanowiska warsztatowe, strefa przyrodnicza i strefa dla dzieci, a także towarzyszące wydarzeniu wystawy w lwóweckim ratuszu. To jedna z najlepszych imprez mineralogicznych na świecie, której fani skarbów Ziemi nie mogą przegapić.
Poza Latem Agatowym, Lwówek Śląski jest sennym miasteczkiem, z wielowiekową historią bogatego, królewskiego grodu. Jest jednym z najstarszych miast w Polsce! Piękny i wyjątkowo cenny gotycko-renesansowy ratusz, imponujący pierścień murów obronnych z basztami, najstarszy w Polsce browar „Lwówek”, okazała kościoły i kamieniczki mieszczańskie – to wystarczający pretekst by zobaczyć to malownicze miejsce.
9. Średniowieczne zamki w Krainie Wygasłych Wulkanów
Twarde wulkaniczne skały wznoszące się ponad okolicę były idealnym miejscem w średniowieczu do sytuowania nań obronnych warowni i rycerskich siedzib. W Krainie Wygasłych Wulkanów znajdziemy kilka świetnych pozostałości średniowiecznych zamków. Najbardziej znany jest Zamek Grodziec, wyjątkowo malowniczo położona budowla, którą można zwiedzić samodzielnie lub z przewodnikiem. Warto także wpisać sobie na listę do odwiedzenia zamek Bolków, Świny, Wleń (Lenno) oraz ruiny w Lipie i Rokitnicy.
10. Pałace w Krainie Wygasłych Wulkanów
Do dzisiejszego dnia przetrwało w Krainie Wygasłych Wulkanów kilkanaście pałaców. Kilka z nich podniesiono z ruiny i dzisiaj mamy ciekawe obiekty noclegowe, część jest w rękach prywatnych, niedostępna dla turystyki, a niektóre wciąż czekają na swoje lepsze lata.
Polecam zajrzeć do pałacu w Lubiechowej, który jest obiektem noclegowym z restauracją. Podobnie pałac w Krotoszycach, czy obiekt we Wleniu. Warto podjechać do Targoszyna, o którym więcej pisałam w tym artykule, gdyż obecnie jest w rękach fundacji, która stopniowo przywraca go do celów społecznych i turystycznych. Piękny hotel z dobrą restauracją znajduje się w Pałacu Brunów, który jest jednym z moich ulubionych miejsc na nocleg w tych rejonach.
Pałacowych ruin jest zdecydowanie więcej. Miłośnicy miejsc dzikich na pewno znajdą takie obiekty jak ruiny pałaców w Zagrodnie, Wojcieszowie, Kondratowie czy Dębowym Gaju…
O miejscach na noclegi oraz polecanych restauracjach w Krainie Wygasłych Wulkanów przeczytasz tutaj.
11. Stare kościoły: Nowy Kościół, Świerzawa, Twardocice…
Stary kościół w Nowym Kościele? Czemu nie 😉 Przemierzając kaczawskie miejscowości, natrafimy na ogrom dawnego budownictwa sakralnego. Kościołom sięgającym średniowiecza towarzyszą budowle z czasów późniejszych – wszak społeczności katolickie i ewangelickie żyły na tych terenach wspólnie do 1945 roku. W wielu miejscach zachowały się średniowieczne polichromie, jak np. w kościele w Lubiechowej, Bolkowie, Kondratowie, Pogwizdowie czy w Świerzawie (kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej – obowiązkowo do odwiedzenia).
W Nowym Kościele znajdują się ruiny gotyckiego kościoła, które można zwiedzić. Wieża jest zabezpieczona i dostępna dla turystów.
W Twardocicach z kolei stoją imponujące ruiny dawnego kościoła ewangelickiego. Nie są dostępne do zwiedzania wewnątrz. Mówi się, że kościół wykorzystywany był przez Szwenkfeldystów (odłam protestancki), jednak jest to wątpliwe, gdyż była to społeczność prześladowana, a także wyjątkowo skromna, a miejscem jej zgromadzeń były prywatne domy. W zagajniku na skraju wsi można zobaczyć głaz i krzyż, upamiętniający społeczność Szwenkfeldystów, którzy wyemigrowali za ocean.
Jeszcze więcej o Krainie Wygasłych Wulkanów – zobacz tutaj:
